#8. Reflective Mindset – Ôm ấp hành trình khám phá bản thân với tư duy chiêm nghiệm
Hiểu hết về tư duy chiêm nghiệm và khám phá chiến lược thiết thực để nuôi dưỡng lối tư duy này.
“Vì sao bạn rời bỏ công việc này?”
“Vì tôi không có đủ thời gian để suy ngẫm.”
Đó là câu trả lời của tôi khi được hỏi về lý do quyết định rời bỏ môi trường làm việc không phù hợp. Bản thân tôi không phải là người anti-công sở, thậm chí, tôi thích làm việc và thích được làm việc cùng đồng đội. Tuy nhiên, tôi rất cần một môi trường thúc đẩy sự suy ngẫm cá nhân để hiểu rõ hơn về bản thân, phát triển kỹ năng mới; đồng thời, nuôi dưỡng tư duy chiêm nghiệm cùng nhau để tiến về phía trước với các quyết định sáng suốt, vững vàng, có chủ đích.
Trong một thế giới thúc đẩy quá trình tăng năng suất và hành động liên tục, tôi tin rằng việc nuôi dưỡng tư duy chiêm nghiệm là một công cụ mạnh mẽ cho sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp của mỗi người. Mời bạn cùng tôi khám phá sâu hơn về lối tư duy này để thấu hiểu sức mạnh của sự suy ngẫm nhé!
Hiểu hết về tư duy chiêm nghiệm
Tư duy là tập hợp những niềm tin định hình cách bạn hiểu về thế giới và bản thân, ảnh hưởng đến cách bạn suy nghĩ, cảm nhận và hành xử trong bất kỳ tình huống nào. Tư duy chiêm nghiệm là cách suy nghĩ giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân và thế giới xung quanh. Nó cho phép chúng ta xem xét lại các suy nghĩ, cảm xúc và hành động của mình, đặt câu hỏi về niềm tin và giá trị của chúng ta, và học hỏi từ những kinh nghiệm của mình. Sau 4-5 năm thực hành phương pháp và hình thành tư duy chiêm nghiệm, đầu tôi vô thức xuất hiện nhiều câu hỏi tự vấn trực chờ được nghĩ ngợi và giải đáp.
Về khía cạnh phát triển bản thân:
Tôi có thực sự hiểu mình?
Tôi phản ứng ra sao khi đối diện với thất bại?
Tôi thường giận dữ trong những hoàn cảnh nào?
Về khía cạnh phát triển chuyên môn và sự nghiệp:
Tôi có thực sự “làm chủ” những hiểu biết của mình?
Trong vô vàn thông tin trên môi trường số hoá, làm sao tôi biết đâu là điều tôi “vay mượn” từ người khác, và đâu là điều tôi thực sự thẩm thấu được?
Tôi lựa chọn ngành nghề dựa trên những hiểu biết về bản thân, hay dựa trên những tác động từ truyền thông?
Trong quá trình quan sát, kết nối và làm việc với nhiều đối tượng từ trẻ em, học sinh, sinh viên, đến nhân viên và các quản lý, tôi càng nhận thấy tầm quan trọng của lối tư duy này.
Một sinh viên muốn hiểu rõ hơn lý do không đạt được điểm cao trong bài kiểm tra. Khi ứng dụng thực hành chiêm nghiệm, bạn nhận ra rằng bạn đã không tham gia thảo luận nhiều trên lớp, chưa dành đủ thời gian để đào sâu vào những ví dụ thực tiễn, mà chỉ đang chạm vào những lý thuyết bề mặt. Bạn quyết định dành nhiều thời gian hơn cho việc tương tác tích cực trên lớp, đặt hẹn 1-1 với giảng viên để làm rõ những vấn đề còn lấn cấn; đồng thời, tự quan sát và có những trải nghiệm đa dạng hơn trong đời sống để đối chiếu giữa lý thuyết và thực tế.
Một người đang tìm công việc mới muốn dành thời gian chiêm nghiệm để khám phá sâu hơn về những giá trị và tiêu chí quan trọng trong sự nghiệp. Anh suy ngẫm về điểm mạnh và điểm yếu của mình, viết về lịch sử bản thân, hỏi han những người đi trước trong ngành, tìm hiểu về văn hóa công ty, cũng như lên danh sách thứ tự ưu tiên và những mục tiêu bạn mong muốn đạt được trong sự nghiệp của mình. Anh sử dụng những thông tin này để đưa ra quyết định lựa chọn công việc phù hợp trong một giai đoạn cụ thể.
Một nữ lãnh đạo muốn thấu hiểu các thành viên trong đội ngũ đang ngày một tăng trưởng của mình. Chị suy ngẫm về những điểm mạnh và điểm yếu của từng phòng ban, về những người đồng hành – trưởng nhóm của mỗi bộ phận là người như thế nào, họ có hiểu rõ văn hóa và triết lý kinh doanh của doanh nghiệp không, điều gì thúc đẩy những cuộc hội thoại hữu ích trong đội nhóm? Chị sử dụng những thông tin này để tạo ra những chương trình tương tác và phát triển nội bộ hiệu quả, ví dụ như: phổ biến về quy tắc đồng thuận khi thảo luận và ra quyết định, đào tạo kỹ năng lắng nghe và giao tiếp xuyên quốc gia cho nhân sự.
Khi rèn luyện tư duy chiêm nghiệm đủ lâu, đây là một số đặc điểm bạn có thể quan sát được ở bản thân mình:
Cởi mở với những quan điểm mới
Sẵn sàng thách thức niềm tin của chính mình
Phát triển khả năng tự nhận thức
Nâng cao tư duy phản biện
Có sự tò mò lành mạnh trong nhiều khía cạnh
Nuôi dưỡng tính khiêm nhường
Khám phá chiến lược thiết thực để nuôi dưỡng tư duy chiêm nghiệm
Trong quyển ebook “Giải mã phương pháp viết chiêm nghiệm”, tôi và Trang từng chia sẻ về định nghĩa, lợi ích của phương pháp này, cũng như giới thiệu một số mô hình và bài tập thực hành trong đời sống. Viết chiêm nghiệm là một công cụ hiệu quả để phát triển tư duy chiêm nghiệm; tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều thực hành khác giúp bạn trau dồi lối tư duy này, như bạn có thể thấy trong cái cây chiêm nghiệm (Comtemplative Mind, được đội ngũ Health Coach Nam Phương dịch).
Mỗi người một sở thích, mỗi người một mối quan tâm và thế mạnh. Khi học hỏi, tiếp thu phương pháp hay rèn luyện để hình thành tư duy mới, tôi cũng có xu hướng nghiêng về những điều mình quan tâm và có sự thích thú để làm như:
Nhánh sáng tạo: viết nhật ký, ứng tác (kịch ứng tác – Improv, chạm ngẫu hứng – Contact Improv), sáng tác ca khúc, chơi đàn Ukulele;
Nhánh liên kết: lắng nghe sâu, tổ chức sinh hoạt vòng tròn, kể chuyện, đối thoại;
Nhánh hoạt động: đi tình nguyện, hành động vì các vấn đề xã hội (cụ thể là giáo dục, nghệ thuật ứng dụng).
Việc nuôi dưỡng tư duy chiêm nghiệm đòi hỏi nỗ lực và thực hành có chủ ý. Dưới đây là những chiến lược thực tế và dễ bắt đầu để thực hành suy ngẫm:
Ghi chép: Việc ghi chép những suy nghĩ của mình về các tình huống trong cuộc sống giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân và phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc của mình.
Tìm kiếm phản hồi: Tìm kiếm phản hồi từ đồng nghiệp, cố vấn hoặc bạn bè đáng tin cậy. Quan điểm của họ có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị và các quan điểm khác nhau giúp mở rộng hiểu biết của bạn.
Đối thoại: Tham gia vào các cuộc trò chuyện và thảo luận có ý nghĩa với người khác. Chia sẻ kinh nghiệm của bạn, lắng nghe những quan điểm khác nhau và thách thức những giả định của riêng mình.
Học hỏi từ người khác: Mở rộng góc nhìn và các mối quan hệ mới để học hỏi từ người khác, đặc biệt là từ những người có kinh nghiệm hoặc kiến thức về lĩnh vực bạn quan tâm. Lắng nghe và suy nghĩ về những gì họ nói và áp dụng vào cuộc sống của mình.
Tạo ra các nghi thức cho quá trình suy ngẫm: Thiết lập các nghi thức, chẳng hạn như check-in suy nghĩ và cảm xúc của bản thân hàng tuần hoặc hàng tháng. Hãy dành những khoảnh khắc me-time này để quan sát tiến trình phát triển của bạn, đặt ra những dự định mới và kỷ niệm (hoặc ăn mừng) các cột mốc quan trọng.
Tự đặt câu hỏi đánh giá: Tự đặt câu hỏi và đánh giá những gì bạn đã học được từ các tình huống trong cuộc sống của mình. Bạn có thể tự hỏi mình những câu hỏi như “Tại sao tôi lại cảm thấy như vậy?”, “Tôi có thể làm gì để cải thiện tình huống này?”, “Tôi đã hành động đúng hay sai trong tình huống này?” và “Tôi có thể học được gì từ tình huống này?”. Những câu hỏi này giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân và cải thiện kỹ năng quản lý cảm xúc của mình.
Tạm kết – Lời mời nuôi dưỡng tư duy chiêm nghiệm
Nuôi dưỡng tư duy chiêm nghiệm không phải là đích đến cuối cùng, đó là một hành trình liên tục khám phá và phát triển bản thân. Quá trình này đòi hỏi sự can đảm, lòng trắc ẩn, đôi khi là một chút vụn vỡ và dễ tổn thương, chấp nhận những điểm không hoàn hảo, học hỏi từ những sai lầm và ôm ấp những thành công dù nhỏ nhất của chính mình. Bằng cách áp dụng tư duy chiêm nghiệm, Self Lab mong rằng có thể đồng hành cùng bạn để mở ra những khả năng vô tận trên hành trình phát triển cá nhân và nghề nghiệp.
Nếu bạn đang đứng trước những bước chuyển mình quan trọng trong cuộc sống, Self Lab gửi lời mời bạn tham gia vào chương trình “Một Chương Mới” trong 8 tuần. Ưu đãi “SỚM” đã hết, nhưng chúng mình vẫn mong muốn chào đón thêm 3 bạn nữa với ưu đãi “HƠI SỚM” với mức học phí chỉ còn 3.000.000 khi đăng ký trước ngày 28/8!